Passport New Rules વિદેશ પ્રવાસ માટે પાસપોર્ટ એ એક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ છે, ઓળખ અને રાષ્ટ્રીયતાનો પુરાવો છે. આ દસ્તાવેજ માત્ર મુસાફરીની સુવિધા જ નથી, પરંતુ રાજકીય અશાંતિ અથવા કુદરતી આફતો જેવા ખાસ સંજોગોમાં અન્ય દેશોમાં ઝડપી પ્રવેશની પણ મંજૂરી આપે છે.
તાજેતરમાં કેન્દ્ર સરકારે પાસપોર્ટ એક્ટમાં મહત્વનો ફેરફાર કર્યો છે. 1 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ અથવા તે પછી જન્મેલા લોકો માટે પાસપોર્ટ માટે અરજી કરતી વખતે જન્મ પ્રમાણપત્ર ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું છે. હવે કોઈ પણ વ્યક્તિ જન્મ પ્રમાણપત્ર વિના પાસપોર્ટ માટે અરજી કરી શકશે નહીં.
ભારતમાં પાસપોર્ટ માટે શું જરૂરી છે?
ભારતમાં વસવાટ કરતા લોકો માટે કેટલીક સરકાર માન્ય ઓળખ પ્રમાણપત્રો હોવા અત્યંત જરૂરી છે. જેમ કે પાન કાર્ડ, આધાર કાર્ડ, મતદાર ઓળખ કાર્ડ, ડ્રાઈવિંગ લાઈસન્સ અને પાસપોર્ટ. દરેક દસ્તાવેજનો અલગ ઉપયોગ છે, પરંતુ જો કોઈને વિદેશ પ્રવાસ કરવો હોય, તો પાસપોર્ટ અનિવાર્ય દસ્તાવેજ છે.
પાસપોર્ટ માટે નવા નિયમો
ભારત સરકાર દ્વારા પાસપોર્ટ એક્ટમાં ફેરફાર કરવામાં આવ્યો છે, જે અનુસાર 1 ઓક્ટોબર 2023 પછી જન્મેલા દરેક માટે જન્મ પ્રમાણપત્ર ફરજિયાત રાખવામાં આવ્યું છે. જો કે, આ પહેલા જન્મેલા લોકો માટે આ નિયમ લાગુ નથી, તેઓ અન્ય દસ્તાવેજો જમા કરાવી પાસપોર્ટ માટે અરજી કરી શકે છે.
પાસપોર્ટ મેળવવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
-
જન્મ પ્રમાણપત્ર (1 ઓક્ટોબર 2023 પછીના માટે ફરજિયાત)
-
આધાર કાર્ડ
-
પાન કાર્ડ
-
ડ્રાઈવિંગ લાઈસન્સ
-
મતદાર ઓળખ કાર્ડ
-
શૈક્ષણિક પ્રમાણપત્રો (જેમ કે શાળા છોડવાનું પ્રમાણપત્ર)
-
સ્થળ રહેઠાણનો પુરાવો (બિલ, રેશન કાર્ડ વગેરે)
પાસપોર્ટ કેવી રીતે બનાવવો?
-
ઓનલાઈન અરજી:
-
passportindia.gov.in પર જાઓ.
-
નવી અરજી માટે Registration કરો.
-
ફોર્મ ભરીને જરૂરી દસ્તાવેજ અપલોડ કરો.
-
ફી ચૂકવી અને અપોઇન્ટમેન્ટ લો.
-
-
પોલીસ વેરીફિકેશન:
-
નિર્ધારિત તારીખે પાસપોર્ટ સેવાકેન્દ્ર (PSK) અથવા પોસ્ટ ઓફિસ પાસપોર્ટ સેવાકેન્દ્ર (POPSK) પર મુલાકાત લો.
-
બાયોમેટ્રિક ડેટા અને દસ્તાવેજ ચકાસણી થઈ જશે.
-
ત્યારબાદ પોલીસ વેરીફિકેશન થશે.
-
-
પાસપોર્ટ ડિલિવરી:
-
સફળતાપૂર્વક ચકાસણી બાદ, 10-15 દિવસમાં તમારું પાસપોર્ટ તમારી નોંધાયેલ સરનામે મોકલવામાં આવશે.
ભારતમાં રંગના આધારે પાસપોર્ટના પ્રકાર
ભારતમાં પાસપોર્ટને વિવિધ રંગો અને કેટેગરીઓમાં વહેંચવામાં આવે છે, જે વ્યક્તિના હેતુ અને પાત્રતા પર આધાર રાખે છે. આ વિવિધ પ્રકારના પાસપોર્ટ ઇમિગ્રેશન અને અન્ય સત્તાવાર તંત્રોને વ્યક્તિગત ઓળખ અને તેમની યાત્રાની જરુરિયાતો સમજવામાં સહાય કરે છે.
1. બ્લુ પાસપોર્ટ (સામાન્ય પાસપોર્ટ)
(Blue Passport - Regular Passport)
📌 ઉપયોગ: સામાન્ય નાગરિકો માટે
📌 વિશેષતા:
- ભારતના સામાન્ય નાગરિકો માટે જારી કરાય છે.
- આ પાસપોર્ટ સાથે, વ્યક્તિ બિઝનેસ, લેઝર, શિક્ષણ અને અન્ય કારણોસર વિદેશ જઇ શકે છે.
- સૌથી વધુ ઉપયોગમાં આવતો પાસપોર્ટ છે.
- આ પ્રકારના પાસપોર્ટ પર ઇમિગ્રેશન ચેક (ECR) અથવા નોન-ઇમિગ્રેશન ચેક (ECNR) લખવામાં આવે છે.
2. સફેદ પાસપોર્ટ (સત્તાવાર પાસપોર્ટ)
(White Passport - Official Passport)
📌 ઉપયોગ: સરકારી અધિકારીઓ માટે
📌 વિશેષતા:
- માત્ર ભારતીય સરકારી અધિકારીઓ અને અધિકૃત વ્યક્તિઓ માટે જારી કરવામાં આવે છે.
- આ પાસપોર્ટ ધરાવનાર વ્યક્તિ સત્તાવાર હેતુઓ માટે વિદેશ પ્રવાસ કરી શકે છે.
- ઇમિગ્રેશન અધિકારીઓને આ પાસપોર્ટ દ્વારા તેમની ઓળખવામાં સરળતા રહે છે.
- આ પાસપોર્ટના ધારકોને કેટલાક ખાસ અનુલક્ષણો (Privileges) પ્રાપ્ત થાય છે.
3. લાલ પાસપોર્ટ (રાજદ્વારી પાસપોર્ટ)
(Red Passport - Diplomatic Passport)
📌 ઉપયોગ: રાજદ્વારીઓ અને કૂટનિવાસીઓ માટે
📌 વિશેષતા:
- રાજદ્વારીઓ, એમ્બેસી (Embassy) અને કોન્સ્યુલેટ (Consulate) માં કામ કરતા અધિકારીઓ માટે જારી કરવામાં આવે છે.
- આ પાસપોર્ટ ધરાવનારને ખાસ રાજદ્વારી સુવિધાઓ આપવામાં આવે છે.
- સામાન્ય પાસપોર્ટ કરતા વધુ સુરક્ષિત અને ખાસ અધિકારો ધરાવતો પાસપોર્ટ છે.
- આમાં 28 પેજ હોય છે અને ખાસ સુરક્ષા લક્ષણો સામેલ છે.
4. નારંગી પાસપોર્ટ (ECR પાસપોર્ટ - રદ કરાયેલ)
(Orange Passport - ECR Passport - Discontinued)
📌 ઉપયોગ: 10મું ધોરણ પૂર્ણ ન કરેલા ભારતીયો માટે (હવે બંધ)
📌 વિશેષતા:
- 2018માં ભારતીય સરકારે ECR (Emigration Check Required) શ્રેણી માટે નારંગી પાસપોર્ટ શરૂ કર્યો.
- 10મું ધોરણ પૂર્ણ ન કરનાર ભારતીયો માટે આ પાસપોર્ટ હતો.
- આ પાસપોર્ટ માટે વિદેશ પ્રવાસ કરતા પહેલા ખાસ ઇમિગ્રેશન ચેક જરૂરી હતો.
- જોકે, ભેદભાવની ચિંતાઓને લીધે આ પગલું પાછું ખેંચવામાં આવ્યું.
પાસપોર્ટ માટે મહત્વપૂર્ણ અપડેટ્સ
-
Tatkal પાસપોર્ટ – જલદી પાસપોર્ટ મેળવવા માટે ખાસ પ્રક્રિયા છે.
-
E-passport – વધુ સુરક્ષિત અને તકનીકી રીતે મજબૂત પાસપોર્ટ હવે ઉપલબ્ધ છે.
-
મહિલાઓ માટે સધન્ય વિલંબિત ડોક્યુમેન્ટ નીતિ – બહેનો માટે વિશેષ ડોક્યુમેન્ટ રાહત.
પાસપોર્ટ હવે તમામ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજ બની ગયું છે. 1 ઓક્ટોબર 2023 પછીના જન્મેલા માટે જન્મ પ્રમાણપત્ર ફરજિયાત છે, જ્યારે અગાઉના જન્મેલા અન્ય દસ્તાવેજોની મદદથી પણ અરજી કરી શકે છે. જો તમારે તુરંત પાસપોર્ટ જોઈતું હોય, તો Tatkal સેવા એક ઉત્તમ વિકલ્પ છે.