કેન્દ્ર સરકારે તાવ, શરદી, એલર્જી અને પીડા માટે ઉપયોગમાં લેવાતી 156 ફિક્સ્ડ ડોઝ
કોમ્બિનેશન (FDC) દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. Central Government 156 Medicine
Banned સરકારે આ દવાઓ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો અને કહ્યું કે આ દવાઓ માનવ સ્વાસ્થ્ય
માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે. FDC દવાઓ નિશ્ચિત ફાર્માસ્યુટિકલ પ્રમાણમાં બે કે
તેથી વધુ દવાઓનું મિશ્રણ કરીને તૈયાર કરવામાં આવે છે. આને Cocktail medicine
કોકટેલ દવાઓ પણ કહેવામાં આવે છે.
કેન્દ્રીય સ્વાસ્થ્ય મંત્રાલય દ્વારા 12 ઓગસ્ટના રોજ જારી કરાયેલ ગેઝેટ
નોટિફિકેશન મુજબ, સરકારે ટોચની ફાર્મા કંપનીઓ દ્વારા ઉત્પાદિત પ્રખ્યાત દવા
'Aceclofenac 50 mg + Paracetamol 125 mg ગોળીઓ' પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે, જેનો
ઉપયોગ પીડા રાહતની દવાઓ તરીકે થાય છે.
સલામત વિકલ્પો અસ્તિત્વમાં છે
કેન્દ્ર દ્વારા જારી કરાયેલા નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, "કેન્દ્ર
સરકાર સંતુષ્ટ છે કે ફિક્સ ડોઝ કોમ્બિનેશન દવાના ઉપયોગથી મનુષ્યો માટે જોખમ ઊભું
થઈ શકે છે, જ્યારે ઉપરોક્ત દવાના સલામત વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે." તેણે જણાવ્યું હતું
કે કેન્દ્ર દ્વારા નિયુક્ત નિષ્ણાત સમિતિ દ્વારા આ બાબતની તપાસ કરવામાં આવી હતી
જેણે આ એફડીસીને "અતાર્કિક" ગણાવી હતી.
DTAB એ તપાસની ભલામણ કરી
તેણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે સર્વોચ્ચ પેનલ ડ્રગ્સ ટેકનિકલ એડવાઈઝરી બોર્ડ
(ડીટીએબી) એ પણ આ એફડીસીની તપાસની ભલામણ કરી હતી. આ FDCs માં સમાવિષ્ટ ઘટકો માટે
કોઈ તબીબી સમર્થન નથી."
નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, "FDC મનુષ્યો માટે જોખમ ઊભું કરી શકે છે.
તેથી, વ્યાપક જાહેર હિતમાં, ડ્રગ્સ એન્ડ કોસ્મેટિક્સ એક્ટ 1940ની કલમ 26A હેઠળ આ
FDCના ઉત્પાદન, વેચાણ અથવા વિતરણ પર પ્રતિબંધ મૂકવો જરૂરી છે."
ડીટીએબીની ભલામણોને પગલે, નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, "કેન્દ્ર સરકાર
સંતુષ્ટ છે કે જાહેર હિતમાં દેશમાં ઉક્ત દવાના માનવ ઉપયોગ માટે ઉત્પાદન, વેચાણ
અને વિતરણ પર પ્રતિબંધ મૂકવો જરૂરી છે."
ગયા વર્ષની શરૂઆતમાં, જૂન 2023 માં, 14 FDC પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે તાજેતરમાં પ્રતિબંધિત કરાયેલા ઘણા એફડીસી પણ તે 344
ડ્રગ કોમ્બિનેશનમાં હતા. સરકારે 2016માં 344 દવાઓના કોમ્બિનેશનના ઉત્પાદન, વેચાણ
અને વિતરણ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. તે સમયે, સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ પર રચાયેલી
નિષ્ણાત પેનલે કહ્યું હતું કે તેઓ વૈજ્ઞાનિક ડેટા વિના દર્દીઓને વેચવામાં આવી
રહ્યા છે. દવા બનાવતી કંપનીઓએ આ આદેશને કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો.
આ દવાઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો
આ સૂચિમાં મેફેનેમિક એસિડ + પેરાસીટામોલ ઇન્જેક્શન, સેટીરિઝિન એચસીએલ +
પેરાસીટામોલ + ફેનીલેફ્રાઇન એચસીએલ, લેવોસેટિરાઇઝિન + ફિનીલેફ્રાઇન એચસીએલ +
પેરાસીટામોલ, પેરાસીટામોલ + ક્લોરફેનિરામાઇન મેલેએટ + ફેનિલેપ્રોપનોલ નોલેમિન અને
કેમેલોફિન ડાયગિનાઇડ 25 મિલીગ્રામ + 300 ગ્રામ પેરાસીટામોલ સામેલ છે. કેન્દ્રએ
પેરાસિટામોલ, ટ્રામાડોલ, ટૌરીન અને કેફીનના મિશ્રણ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.
ટ્રામાડોલ એ ઓપીયોઇડ આધારિત પેઇનકિલર છે.
| SN | Fixed Dose Combination (FDC) |
|---|---|
| 1 | Amylase + Protease + Glucoamylase + Pectinase + Alpha Galactosidase + Lactase + Beta-Gluconase + Cellulase + Lipase + Bromelain + Xylanase + Hemicellulase + Malt diastase + Invertase + Papain |
| 2 | Antimony Potassium Tartrate + Dried Ferrous Sulphate |
| 3 | Benfotiamine + Silymarin + L-Ornithine L-aspartate + Sodium Selenite + Folic acid + Pyridoxine hydrochloride |
| 4 | Bismuth Ammonium Citrate + Papain |
| 5 | Cyproheptadine HCl + Thiamine HCl + Riboflavine + Pyridoxine HCl + Niacinamide |
| 6 | Cyproheptadine Hydrochloride + Tricholine Citrate + Thiamine Hydrochloride + Riboflavine + Pyridoxine Hydrochloride |
| 7 | Rabeprazole Sodium (As enteric coated tablet) + Clidinium Bromide + Dicyclomine HCl + Chlordiazepoxide |
| 8 | Fungal Diastase + Papain + Nux vomica Tincture + Cardamom Tincture + Casein Hydrolysed + Alcohol |
| 9 | Mefenamic Acid + Paracetamol Injection |
| 10 | Omeprazole Magnesium + Dicyclomine HCl |
| 11 | S-adenosyl methionine + Metadoxine + Ursodeoxycholicacid BP + L-Methylfolate Calcium eq. to L- Methylfolate + Choline bitartratee + Silymarin + L-ornithine Laspartate + Inositol + Taurine |
| 12 | Silymarin + Thiamine Mononitrate + Riboflavin + Pyridoxine HCl + Niacinamide + Calcium pantothenate + Vitamin B12 |
| 13 | Silymarin + Pyridoxine HCl + Cyanocobalamin + Niacinamide + Folic Acid |
| 14 | Silymarin + Vitamin B6 + Vitamin B12 + Niacinamide + Folic acid + Tricholine Citrate |
| 15 | Sodium Citrate + Citric Acid Monohydrate Flavored with Cardamom Oil, Caraway Oil, Cinnamon Oil, Clove Oil, Ginger Oil + Alcohol |
| 16 | Sucralfate + Acelofenac |
| 17 | Sucralfate + Domperidone + Dimethicone |
| 18 | Sucralfate + Domperidone |
| 19 | Tincture Ipecacuanha + Tincture Urgenia + Camphorated Opium Tincture + Aromatic Spirit of Ammonia + Chloroform + Alcohol |
| 20 | Ursodeoxycholic Acid + Metformin HCl |
| 21 | Weak Ginger tincture + Aromatic Spirit of Ammonia + Peppermint Spirit + Chloroform + Sodium Bicarbonate + Compound Cardamom + Alcohol |
| 22 | Sucralfate + Pantoprazole Sodium + Zinc Gluconate + Light Magnesium Carbonate |
| 23 | Aloe + Vitamin E Soap |
| 24 | Povidone Iodine+ Metronidazole + Aloe |
| 25 | Azelaic acid + Tea Tree Oil + Salicylic acid + Allantoin + Zinc oxide + Aloe vera + Jojoba oil + Vitamin E + Soap noodles |
| 26 | Azithromycin + Adapalene |
| 27 | Calamine + Aloes + Allantoin |
| 28 | Calamine + Diphenhydramine Hydrochloride + Aloe + Glycerine + Camphor |
| 29 | Chlorphenesin + Zinc oxide + Starch |
| 30 | Clindamycin Phosphate + Zinc acetate |
| 31 | Gamma Benzene Hexachloride + Benzocaine |
| 32 | Glucosamine hydrochloride + Diacerein + Menthol + Camphor + Capsaicin |
| 33 | Hydroxyquinone 2.0%w/w + Octyl Methoxycinnamate 5.0% w/w + Oxybenzone 30 % w/w |
| 34 | Ketoconazole +Zinc Pyrithione +D-Panthenol +Tea Tree Oil +Aloes |
| 35 | Ketoconazole +Aloe vera+ Vitamin A Acetate |
| 36 | Ketoconazole +Aloes + ZPTO |
| 37 | Kojic Acid +Arbutin +Octinoxate +Vitamin E + Mulberry |
| 38 | Lornoxicam +capsaicin +menthol+ camphor |
| 39 | Lornoxicam + Thiocolchicoside +Oleum Lini +Menthol + Methyl salicylate |
| 40 | Menthol + Aloe vera Topical Spray |
| 41 | Menthol +Lignocaine HCl +Aloe vera gel +Clotrimazole +Diphenhydramine |
| 42 | Miconazole nitrate + Gentamicin + Fluocinolone Acetonide +Zinc Sulphate |
| 43 | Miconazole +Tinidazole |
| 44 | Minoxidil +Aminexil+ Alcohol |
| 45 | Minoxidil +Azelaic acid + saw palmetto |
| 46 | Minoxidil +Aminexil |
| 47 | Pine Bark extract+ Kojic acid +Sodium Ascorbyl Phosphate |
| 48 | Povidone Iodine +Tinidazole +Zinc sulphate |
| 49 | Povidone Iodine + Ornidazole + Dexpanthenol |
| 50 | Salicyclic acid +Aloe vera+ Allantoin +D-Panthenol |
| 51 | Silver sulphadiazine +Chlorhexidine Gluconate solution +Allantoin + Aloe vera gel +Vitamin E acetate |
| 52 | Sodium salicylate + Zinc gluconate + Pyridoxine HCl |
| 53 | Tetracycline + Colistin Sulphate |
| 54 | Clomiphene +Ubidecarenone |
| 55 | Combikit of Clomiphene Citrate + Estradiol Valerate |
| 56 | Flavoxate HCl +Ofloxacin |
| 57 | Clomiphene Citrate +N-Acetylcysteine |
| 58 | Primerose Oil +Cod liver oil |
| 59 | Sildenafil Citrate +Papaverine +L-Arginine |
| 60 | Tranexamic acid +Mefenamic acid + Vitamin K1 |
| 61 | Divalproex Sodium +Oxcarbazepine |
| 62 | Divalproex Sodium + Levetiracitam |
| 63 | Ergotamine tartrate +Caffeine + Paracetamol +Prochlorperazine maleate |
| 64 | Piracetam + Ginkgo biloba extracts + Vinpocetin |
| 65 | Ginkgo biloba + methylcobalamin |
| 66 | Ginkgo biloba + methylcobalamin + Alpha lipoic acid +Pyridoxine HCl |
| 67 | Ginseng Extract +Dried extract of Ginkgo Biloba |
| 68 | Meclizine HCl+ Paracetamol + Caffeine |
| 69 | Nicergoline + Vinpocetine |
| 70 | Gamma Linolenic Acid + Methylcobalamin |
| 71 | Beclomethasone Dipropionate + Neomycin Sulphate + Clotrimazole + Lignocaine HCl |
| 72 | Boric acid+ Phenylephrine HCl + Naphazoline Nitrate + Menthol + Camphor |
| 73 | Naphazoline HCl + Chlorpheniramine Maleate + Zinc Sulphate + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose |
| 74 | Chlorpheniramine Maleate + Naphazoline HCl + Zinc Sulphate + Sodium Chloride + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose |
| 75 | Chlorpheniramine Maleate + Naphazoline HCl + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose |
| 76 | Chlorpheniramine Maleate + Sodium Chloride + Boric Acid + Tetrahydrozoline HCl |
| 77 | Chlorpheniramine Maleate + Phenylephrine HCl + Antipyrine |
| 78 | Ketorolac Tromethamine + Chlorpheniramine Maleate + Phenylephrine HCl + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose |
| 79 | Ketorolac Tromethamine + Flurometholone |
| 80 | Naphazoline HCl + Zinc Sulphate + Boric Acid + Sodium Chloride+ Chlorpheniramine Maleate |
| 81 | Naphazoline HCl + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose + Boric Acid + Borax + Menthol + Camphor |
| 82 | Naphazoline HCl + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose + Chlorpheniramine Maleate |
| 83 | Diphenhydramine Hydrochloride + Phenylephrine Hydrochloride + Menthol + Camphor |
| 84 | Diphenhydramine Hydrochloride + Phenylephrine Hydrochloride + Sodium Chloride + Hydroxy Propyl Methyl Cellulose |
| 85 | Diphenhydramine Hydrochloride + Phenylephrine Hydrochloride + Sodium Chloride + Methylparaben |
| 86 | Methenamine + Sodium Benzoate + Benzyl Alcohol |
| 87 | Paracetamol + Phenylephrine Hydrochloride + Chlorpheniramine Maleate |
| 88 | Paracetamol + Phenylephrine Hydrochloride + Chlorpheniramine Maleate + Caffeine |
| 89 | Propoxyphene + Chlorpheniramine Maleate |
| 90 | Propoxyphene + Phenylephrine Hydrochloride + Chlorpheniramine Maleate |
| 91 | Propoxyphene + Diphenhydramine Hydrochloride + Phenylephrine Hydrochloride |
| 92 | Sodium Benzoate + Sodium Citrate + Citric Acid |
| 93 | Vitamin A Palmitate + Vitamin C + Vitamin E + Vitamin B6 + Vitamin B12 |
| 94 | Vitamin A Palmitate + Vitamin C + Vitamin E + Niacinamide |
| 95 | Vitamin B6 + Vitamin B12 + Vitamin C |
| 96 | Vitamin B6 + Vitamin B12 + Niacinamide |
| 97 | Vitamin B12 + Vitamin B6 + Vitamin C + Folic Acid |
| 98 | Vitamin B12 + Vitamin B6 + Niacinamide + Folic Acid |
| 99 | Vitamin C + Vitamin E + Vitamin A + Niacinamide |
| 100 | Vitamin D + Calcium + Magnesium |
| 101 | Vitamin D + Calcium + Magnesium + Zinc |
| 102 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K |
| 103 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Zinc |
| 104 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Magnesium |
| 105 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Magnesium + Zinc |
| 106 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Niacinamide |
| 107 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Folic Acid |
| 108 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Biotin |
| 109 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Vitamin B12 |
| 110 | Vitamin E + Vitamin C + Folic Acid |
| 111 | Vitamin E + Vitamin C + Biotin |
| 112 | Vitamin E + Vitamin C + Vitamin B12 |
| 113 | Vitamin E + Vitamin C + Zinc |
| 114 | Calcium + Vitamin D + Omega-3 Fatty Acids |
| 115 | Calcium + Vitamin D + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K |
| 116 | Calcium + Vitamin D + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Magnesium |
| 117 | Calcium + Vitamin D + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Zinc |
| 118 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene |
| 119 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene + Zinc |
| 120 | Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene |
| 121 | Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene + Zinc |
| 122 | Vitamin C + Vitamin E + Selenium |
| 123 | Vitamin D + Calcium + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids |
| 124 | Vitamin D + Calcium + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Magnesium |
| 125 | Vitamin D + Calcium + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Zinc |
| 126 | Vitamin D + Calcium + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Biotin |
| 127 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Selenium |
| 128 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Zinc |
| 129 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Selenium |
| 130 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Biotin |
| 131 | Vitamin E + Vitamin A + Vitamin C + Folic Acid + Niacinamide |
| 132 | Vitamin E + Vitamin C + Beta-Carotene + Zinc |
| 133 | Vitamin C + Vitamin E + Biotin + Folic Acid |
| 134 | Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene + Folic Acid |
| 135 | Vitamin C + Vitamin E + Beta-Carotene + Selenium |
| 136 | Vitamin E + Vitamin C + Beta-Carotene + Biotin |
| 137 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Biotin |
| 138 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Selenium |
| 139 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Vitamin B12 |
| 140 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Vitamin B6 |
| 141 | Vitamin D + Calcium + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin K + Folate |
| 142 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids |
| 143 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Vitamin K + Biotin |
| 144 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Vitamin K + Selenium |
| 145 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Vitamin K + Vitamin B12 |
| 146 | Calcium + Vitamin D + Magnesium + Vitamin K + Folate |
| 147 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin B6 |
| 148 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin B12 |
| 149 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Folic Acid |
| 150 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Biotin |
| 151 | Calcium + Vitamin D + Vitamin K + Omega-3 Fatty Acids + Selenium |
| 152 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Omega-3 Fatty Acids |
| 153 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Omega-3 Fatty Acids + Zinc |
| 154 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Omega-3 Fatty Acids + Biotin |
| 155 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Omega-3 Fatty Acids + Selenium |
| 156 | Vitamin A + Vitamin C + Vitamin E + Omega-3 Fatty Acids + Vitamin B12 |
ગયા વર્ષે જૂનમાં પણ 14 FDC પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. સરકારે 2016માં 344
FDCના ઉત્પાદન, વેચાણ અને વિતરણ પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી હતી. આ નિર્ણયને
ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓએ કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો.
